Irak'ta milis ve aşiret güçlerindeki "kontrolsüz silahların" toplanması isteniyor

Ülkede yıllardır devletin kontrolünün dışında çeşitli grupların elinde bulunan silahlar, sokaktaki vatandaşlarda güvenlik endişesine neden oluyor.

Ruhsatsız ve devlet tarafından kontrol edilemeyen bu silahlar, bazı kentlerde ve kırsal kesimlerde sık sık gruplar arasındaki çatışma ve aşiret kavgalarında kullanılabiliyor. Elinde silah bulunduran gruplar, çoğu zaman devletin gücünü görmezden gelerek, tüm sorunlarını silahla çözmeye çalışıyor.

Bu silahların en kısa zamanda devlet kontrolüne alınmasını isteyen Iraklılar, ancak bunun kolay olmayacağını da düşünüyor.

Söz konusu durum, yasaları uygulayarak, göreve geldiği günden itibaren 90 günde bu silahları devlet kontrolünde toplayacağı sözünü veren Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani için bir nevi "sınav" olarak görülüyor. Eski hükümetler, programlarında yer alsa da ülkedeki "kontrolsüz silahlar" meselesini bir türlü çözüme kavuşturamamıştı.

Bağdatlı emekli memur Abdulcelil Bideri, her yerde bulunabilen ruhsatsız silahların insanların hayatını tehlikeye attığını ve bunun Irak'ta sokakta konuşulan konuların başında geldiğini ifade ederek, "İnsanlar gündüz gözüyle soyulabiliyor veya suikasta uğrayabiliyor" dedi.

Söz konusu silahlar nedeniyle insanların can güvenliğinin tehlikede olduğunu dile getiren Abu Saad İraki de "Yasa dışı silahlar, Irak'ın tüm kent, kasaba ve köylerine sirayet etmiş durumda. Hükümetin başına geçen her başbakan, bu silahları devlette toplayacağın vadetse de uygulamada başarısız kalıyor. Bugün yasa dışı ve kontrol edilemeyen silahlar, Irak vatandaşının hayatını tehdit ediyor. Iraklılar, aşiretler arasındaki kavgalar gibi eylemlerden dolayı kendini güvende hissetmiyor." diye konuştu.

"Irak'ta silah kimdeyse devlet gücü de onda demek"

Akademisyen Dr. Rebin Selam, Irak'ta hükümetin karşı karşıya kaldığı tehlikelerin başında, "kontrol edilemeyen" silahların geldiğini ifade ederek, "Irak'ta silah kimdeyse devlet gücü de onda demek. Bu yapılar aynı zamanda paralel devletler" değerlendirmesinde bulundu.

Ülkede silahlı grupların hükümet kararlarına karşı çıktığı ve devletle bu yapılar arasında inatlaşma ve restleşme yaşandığını anlatan Selam, şunları kaydetti:

"Hükümet yasa dışı silahlarla mücadele edebilmek için öncelikle ruhsatsız silah satışlarını durdurmalı ve bunun için kurulan pazarları kapatmalı. Güvenlik güçlerinin bile ruhsatlı olan silahları mesai dışında ellerinden alınmalı. Bir federal polis unsuru, izin için eve gidince silahını yanında götürmemeli. Bu kişilerin, silahları izin bitişine kadar iş yerinde muhafaza edilmeli. Irak'taki evlerde de ruhsatlı bile olsa silahların barındırılmasına müsamaha gösterilmemeli. Bu süreç zordur ancak imkansız değildir. Irak'taki siyasi partiler yasasına göre, siyasi partilerin silahlı milis yapılanması olmaz. Ancak bu yasa henüz uygulanmadı ve silahı bulunan partiler de görmezden geliniyor."

"Hükümetin ve Sudani'nin bu dosyaya el atması veya yakınından geçmesi bile düşünülemez"

Siyasi analist Raad Haşim de sorunun çözümünün kolay olmadığını söyledi. Sudani hükümetinin, silahlı grupların elindeki silahların toplatılması konusuna "başka bir pencereden baktığını" savunan Haşim, şöyle devam etti:

"Sudani'nin de üyesi olduğu Koordinasyon Çerçevesi, silahlı yapıların kontrol dışı silahlarına 'direniş silahı' olarak bakıyor ve bunları 'dokunulamaz' olarak görüyor. Adına direniş silahı verdikleri bu silahların sahipleri bugün siyasete de nüfuz sağladı ki Sudani hükümetinin de dayanağı bu silahlar ve onun sahibi milis yapılardır. Sudani'yi hükümet başkanlığına bu yapılar taşıdı. Dolayısıyla Irak'taki hükümetin ve Sudani'nin bu dosyaya el atması veya yakınından geçmesi bile düşünülemez çünkü Sudani bu yapıları arkasına alarak konumunu güçlendiriyor."

Irak'ta milislerin silahlarının toplatılması konusunun "askıda" kalacağını ifade eden Haşim, toplumun "bu silahlı yapılara zorla alıştırılacağı" politikanın devam edeceğini öne sürdü.

Haşim, "Irak'taki siyasi partiler, Şii silahlı milis kanatlarını devletin güvenlik ve savunma mekanizmasına dahil etme çabasını sürdürecek. Sudani de arkasına aldığı bu yapıların meselesine sessiz kalarak dokunmayacak." değerlendirmesinde bulundu.

Araştırmacı Harit Mazi ise Başbakan Sudani'nin hükümet programında yer verdiği gibi yasa dışı silahları toplama meselesine eğilebileceği kanaatini taşıdığını söyledi.

Fakat bunun kolay olmayacağını vurgulayan Mazi, "Sudani her konunun üstesinden gelebilecek potansiyele sahip değil. Başbakan, bu meseleye köklü değil, geçici çözüm üretebilir. Yasa dışı silahların devlet elinde toplatılması siyasi partiler ve aşiretlerden de destek isteyen çetrefilli bir konu." dedi.

Muhabir: Haydar Karaalp