Son 10 yılda teknolojinin yaygınlaşması ve yaşamımızda bizleri esir almasıyla birlikte yeni yeni hastalıklar tanımlanmaya başlamıştır. 2015 yılında her 5 kişiye 1 akıllı telefon düşerken, bu oran günümüzde 4e 1 oranına yükselmiştir. Yapılan araştırmalara göre, bir kişinin akıllı telefonunda her gün yaklaşık 3 saate yakın vakit geçirdiği bildirilmiştir.

Akıllı telefonların göz sağlığı ve ruh sağlığı üzerine olumsuz etkileri hakkında araştırmaların sayısı giderek artmakta, bu tip cihazların yaydığı radyasyonun kanseri tetikleyip tetiklemediği merak edilmekte, tıpkı uyuşturucu ve alkol içeren maddeler gibi bağımlılığa neden olduğu konusunda makalelerin sayısı giderek artmaktadır.

Mobil cihazlardan uzak kalındığında huzursuzluk ve yalnızlık hissi ise bağımlılığın bir göstergesi olarak kabul edilmektedir. Konya aktüel dergisinin bu sayısında fizik tedavi hekimi olarak mobil cihazların kas-iskelet sağlığı üzerine olan olumsuz etkilerinden bahsedeceğiz. Mobil cihazların bilinçsizce uzun süreli ve yanlış kullanımları neticesinde birçok kişi kas ağrılarıyla polikliniklere başvurmaktadır.

Akıllı telefon/tablet kullanımı sırasında genellikle sırt ve boyun kötü pozisyonda durmakta, zamanla öne eğik postür gelişmektedir. Bu cihazlarda oyun oynarken ya da mesaj yazarken el bilekleri ve el parmakları uzun süre bükülü şekilde duruyor. Tekrarlayıcı parmak hareketleri tendon sorunlarına yol açmaktadır. Yapılan araştırmalarda, boyun ve sırt bölgesinde ağrı, el bilek ve parmaklarda ağrı şikâyetiyle hastaneye başvuranların sayısında büyük bir artış var. Bu durumun nedenleri telefon/tablet kullanırken boynun öne eğilmesi ve parmakların aşırı kullanılması yatmakta.

Yakın gelecekte isimlerini sıklıkla duyacağımız bu yeni nesil hastalıklara bir göz atalım;

* Kısa mesaj pençesi (Text claw): Parmakların, özellikle de başparmağın uzun süre telefon üzerinde kullanılması sonucu kramplar ve uyuşmalar gelişmesi durumunu tanımlamaktadır. Uzun süre telefon kullanmak, telefon oyunlarını uzun süre oynamak tendonlarda iltihap ve zorlanmalara (tendinit, tendinozis) neden olmakta, sinir sıkışması (karpal tünel sendromu) gelişmesine yol açmaktadır.

* Cep telefonu dirseği (Cellphone elbow): Dirseğin uzun sürelerle bükülü kalmasından dolayı 4. ve 5. parmaklarda oluşan uyuşukluk ve karıncalanma hissini tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Bu hastalığın tıbbi ismi kubital tünel sendromudur.

* Akıllı telefon başparmağı (Smartphone thumb): Bu, başparmak ve bileğin aşağısından kaynaklanan bir ağrıyı tanımlar. Başparmağı büken ve esneten tendonun iltihaplanması nedeniyle başparmak sertleşir ve kilitlenir.

İ-Duruş (i-Posture): Uzun süre hareketsiz kalarak telefon ekranına bakmak boyun ve sırt kaslarına zarar vermektedir. Yapılan araştırmalarda uzun süre kambur pozisyonda durarak telefon ve tablet kullanan gençlerde, sırt ve boyun ağrısı gelişme riskinin %80den yüksek olduğu bulunmuştur.

Kısa mesaj boynu (Text neck): Bu durum tıbbi bir tanı değildir, daha ziyade aşırı mesajlaşma veya mobil cihaz kullanımının primer neden olduğuna inanılan tekrarlayan zorlayıcı yaralanmalar için yaygın olarak kullanılan bir terimdir.

• Sıklıkla boyun, sırt ve/veya omuzda ağrı belirli bir bölgede olabilir, yoğun veya bıçak saplanır gibi hissedilebilir veya boynun altından omuzlara uzanan gibi daha geniş bir bölgeyi kaplayan genel bir ağrı ve sızı olabilir.
• İleri baş duruşu (forehead postur) ve yuvarlak omuzlar (rounded shoulder). Boyun, göğüs ve sırt üst bölgedeki kaslar, uzun süreli ileri baş duruşu nedeniyle bozulabilir ve dengesiz hale gelebilir. Baş öne eğildikçe, boynun taşıdığı yük artmakta, 60 derecelik bir eğiklik 27 kglık yük oluşturmaktadır.
• Hareketlerde kısıtlılık. Boyun, üst sırt ve omuzların tamamında biraz gerginlik ve hareket kabiliyetinde azalma olabilir.
• Baş ağrısı. Boynun tabanındaki kaslar spazm nedeniyle ağrılı hale gelebilir veya ağrı boyundan başa doğru da yönlendirilebilir. Duruştan bağımsız olarak ekranlara aşırı miktarda bakmak da göz yorgunluğu ve baş ağrısı riskini artırabilir.

Akıllı telefonların sırt, boyun, parmaklar, eller ve dirsekler üzerindeki olumsuz etkilerini nasıl önleyelim?

* Çok alışık olmadığımız bir duruşa neden olsa da telefonu yüksekte tutularak sırt ve boynun dik durması sağlanmalıdır.

* Uzun süreli sabit postürde kalmaktan kaçınmak adına sıklıkla duruş ve oturuş pozisyonu değiştirilmelidir.

* Telefon hep aynı elde tutulmamalı, başparmak mesajlaşırken kullanılmamalıdır. Arada diğer el ve parmaklar kullanılarak kas ve eklemlerin dinlenmesine izin verilmelidir.

* Telefon tutucu gibi destek cihazlar kullanılarak kol ve eller dinlendirilmelidir.

* Uzun kullanımlarda belirli aralıklarla boyun ve sırt bölgesine yönelik germe ve esneme hareketleri yapılmalıdır.

* Başparmaklarınızı mesajlaşmak ya da telefon için kullanmaktan kaçının. Bunun yerine, telefonunu bir elinizde sıkıca tutun ve yazmak için diğer elinizin işaret parmağını kullanın.

* Ellere binen yükü en aza indirmek için, telefon görüşmeleri esnasında telefonu kulağınıza götürmek yerine Bluetooth veya kulaklık kullanın.

* Otomatik düzeltmeyi kullanın. Birçok telefon, yazma miktarını ve mesaj yazma için gereken süreyi azaltmada yararlı olan bir otomatik düzeltme özelliğine sahiptir.

* Son olarak parmak, el ve dirsek ağrısı olanlar için bir uyarı! Ağrınızın kaynağı elimizden düşürmediğimiz akıllı telefon olabilir!